Η δεκαετία 2010-2020 ήταν μία αρκετά δύσκολη δεκαετία για την αγορά νέων μέσων εναέριας πυρόσβεσης παγκοσμίως και το ότι καμία ελληνική κυβέρνηση δεν αγόρασε αεροπλάνα και ελικόπτερα έως το 2023 δεν είναι παράλογο. Το να αγοράζεις ένα αεροπλάνο ή ελικόπτερο δεν είναι απλό. Στην Ελλάδα πάντα υπήρχαν υψηλά στάνταρ στα εναέρια μέσα που προμηθεύονταν και αυτό δεν μπορεί να το αρνηθεί κανείς.
Εν έτη 2023 στην Ελλάδα επιχειρούν τα αεροπλάνα:
- 6 Canadair CL-415
- 8 Canadair CL-215
- 18 PZL-Mielec M-18 Dromader (τα γνωστά ψεκαστικά Πετζετέλ)
- 17 νοικιασμένα Air Tractor AT-802 Fire Boss (Αλλά υπάρχει σχέδιο αγοράς για 36)
και τα ελικόπτερα:
- 3 Eurocopter AS 332 Super Puma
- 3 Eurocopter BK117
- 3 Boeing CH-47 Chinook (της αεροπορίας στρατού)
- 10 νοικιασμένα Sikorsky/Erickson S-64 Skycrane
- 7 νοικιασμένα Mil Mi-8 & Mil Mi-17
- 5 νοικιασμένα Kamov Ka-32
- 8 νοικιασμένα Bell 212
- 1 νοικιασμένο Mbb Bo 105
Για τα αεροπλάνα
Το βασικό πρόβλημα στην Ελλάδα είναι το ανάγλυφο, που δεν επιτρέπει να επιχειρούν μεγάλα αεροπλάνα με κινητήρες τζετ. Το ρωσικό Beriev Be-200, αν και πέταξε το 2021 πάνω από την Ελλάδα δεν μπορεί να αποτελεί μόνιμο στέλεχος της ελληνικής εναέριας πυρόσβεσης. Μάλιστα το Beriev δεν διατίθεται προς πώληση, καθώς έχουν κατασκευαστεί μόνο 17, εκ των οποίων το ένα συνετρίβη στην Τουρκία μέσα στον Αύγουστο του 2021 με 8 νεκρούς. Ο μεγάλος κίνδυνος συντριβής είναι που το κρατά κυρίως μακρυά από την Ελλάδα και δευτερευόντως ο πόλεμος στην Ουκρανία.
Τα Canadair CL-415 (και τα παλιότερα CL-215) – όσο και τα ελικόπτερα Sikorsky/Erickson S-64 Skycrane – είναι τα πιο «δυνατά χαρτιά» στην πυρόσβεση, ειδικά για τις ανάγκες του ορεινού αναγλύφου της ελληνικής επικράτειας, ωστόσο έχουν βγει εκτός παραγωγής εδώ και χρόνια.
Τα 8 Canadair CL-215, έχουν ένα βασικό πρόβλημα που τα αχρηστεύει σε περιόδους καύσωνα, καθώς έχουν ζητήματα υπερθέρμανσης, λόγο παλαιότητας του κινητήρα, όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος ξεπερνά τους 38oC και δεν μπορούν να απογειωθούν.
Τα 17 Air Tractor AT-802 Fire Boss και τα 18 Πετζετέλ, έχουν την μισή ή και μικρότερη χωρητικότητα νερού από τα Canadair και μπορεί να μην γεμίζουν το μάτι. Ωστόσο η ευελιξία και το μικρό τους κόστους τα καθιστούν ιδανικά για περιπολίες από αέρος. Είναι ταχύτερα από τα ελικόπτερα και δύναται να περιπολούν μεγάλες εκτάσεις σε κάθε έξοδο, ενώ σε περίπτωση που εντοπίσουν μία πυρκαγιά μπορούν άμεσα και με ακρίβεια να επιχειρήσουν την κατάσβεση της. Δεδομένου ότι πετάνε σε σχηματισμούς των τριών αεροπλάνων σε κάθε έξοδο, η συνολική ποσότητα νερού που κουβαλούν (9.300 λίτρα) είναι εφάμιλλη των Canadair, που πετούν σε σχηματισμούς των δύο αεροσκαφών κουβαλώντας 11.000 – 12.300 λίτρα νερού .
Κατά την περίοδο του, 2017-2018 οι ελληνικές αρχές έκαναν απόπειρα να διερευνήσουν την αγορά ενός αεροπλάνου πιο συμβατό με το ελληνικό ανάγλυφο, το ιαπωνικό ShinMaywa US-2. Ωστόσο οι συζητήσεις δεν ευδοκίμησαν, καθώς η πυροσβεστική έκδοση του US-2 είναι αρκετά αμφιλεγόμενη και μέχρι στιγμής δεν έχει αγοραστεί από κανέναν, ενώ η αγορά του κοστίζει όσο 3 Canadair.
Τα σχέδια για αγορά αεροπλάνων
Η κυβέρνηση ανακοίνωσε μέσα στο καλοκαίρι του 2021 πως θα αγορασθούν 8 νέα Canadair τα οποία θα κατασκευαστούν από την De Havilland και θα κυκλοφορήσουν με το εμπορικό όνομα DHC-515 Firefitgher, ενώ συζητείται και η ανακατασκευή των υπαρχόντων 7 CL-415. Η παραγωγή του De Havilland DHC-515 Firefitgher είναι ακόμα σε αρχικά στάδια, καθώς τα σχέδια για την παραγωγή του ανακοινώθηκαν μόλις το χειμώνα του 2021. Οι πρώτες παραδώσεις στην Ελλάδα αναμένονται το 2025. Τα De Havilland DHC-515 Firefitgher είναι βελτιωμένα (κατά 15%) Canadair CL-415, τα οποία θα παράγει η De Havilland που αγόρασε τα σχέδια από την Canadair το 2016. H De Havilland είναι μικρή εταιρεία, οπότε η παράδοση όλων των αεροπλάνων μπορεί να φτάσει το τέλος της δεκαετίας. Aυτή τη στιγμή, όμως, αποτελούν την καλύτερη επιλογή, γιατί θα είναι πολύ εύκολη η επανεκπαίδευση των πιλότων και μηχανικών της Πολεμικής Αεροπορίας, αφού πρόκειται για σχεδόν το ίδιο αεροπλάνο με τα υπάρχοντα.
Ακόμα θα αγοραστούν συνολικά 36 νέα AirTractor AT-802, από τα οποία επιχειρούν τα 17 μέχρι στιγμής, ακόμη σε καθεστώς μίσθωσης, που είναι μικρά αμφίβια αεροπλάνα πυρόσβεσης, με σκοπό να αναλάβουν το ρόλο των PZL-Mielec M-18 Dromader. Μία τελευταία επιλογή, αν δεν εμφανίζονταν στην αγορά τα νέα De Havilland DHC-515 Firefitgher, ίσως θα ήταν τα κινεζικά AVIC AG600 Kunlong, που βρίσκονται αυτή τη στιγμή υπό ανάπτυξη και οι παραδώσεις τους αναμένονταν από το 2022.
Γενικότερα η αγορά αμφίβιων αεροπλάνων πυρόσβεσης αυτή τη στιγμή έχει μόνο 3 ελικοφόρα μοντέλα τα De Havilland DHC-515 Firefitgher, ShinMaywa US-2 , AVIC AG600 Kunlong, και το τζετ Beriev Be-200.
Για τα Ελικόπτερα
Στην Ελλάδα επιχειρούν 10 νοικιασμένα πυροσβεστικά ελικόπτερα Sikorsky/Erickson S-64 Skycrane, τα οποία είναι τα καλύτερα για το ρόλο αυτό και αποτελούν μεταποιημένα Sikorsky CH-54 Tarhe, στρατιωτικά ελικόπτερα της εποχής του πολέμου στο Βιετνάμ. Παγκοσμίως λειτουργούν μόνο 45 S-64 (τα 18 μόνο ανήκουν στην Erickson) από τα συνολικά 100 CH-54 που είχαν μεταποιηθεί, δηλαδή το 22% των λειτουργικών S-64 Skycrane που υπάρχουν στον πλανήτη έχει νοικιαστεί στην Ελλάδα.
Ακόμα, με τη χρήση κουβά επιχειρούν 3 Boeing CH-47 Chinook, τα οποία ανήκουν στο στρατό ξηράς και δεν έχουν ως κύριο ρόλο την πυρόσβεση. Η βασική τους χρήση είναι η μεταφορά στρατευμάτων και στρατιωτικού εξοπλισμού.
Με κουβάδες διαφόρων μεγεθών επιχειρούν και τα 3 Eurocopter AS 332 Super Puma, 7 νοικιασμένα Mil Mi-8 & Mil Mi-17, 5 νοικιασμένα Kamov Ka-32 και 8 νοικιασμένα Bell 212, 1 νοικιασμένο Mbb Bo 105. Ενώ τα 3 Eurocopter BK117 έχουν κυρίως συντονιστικό ρόλο. Όλα είναι αξιόλογα ελικόπτερα με ελαφρώς διαφορετικούς ρόλους, αλλά σίγουρα βοηθούν στις φωτιές με ρίψεις ακριβείας. Δεδομένου ότι ο στόλος των ελικοπτέρων απαρτίζεται ήδη από 40 οχήματα, δεν σχεδιάζεται αυτή τη στιγμή η διεύρυνση του.
Η αποτελεσματικότητα των εναέριων μέσων
Αξίζει να σημειωθεί πως η ενοικίαση εναέριων μέσων γίνεται πακέτο και με την ενοικίαση των πληρωμάτων τους, τα οποία διαθέτουν χιλιάδες ώρες πτήσεις στα συγκεκριμένα οχήματα. Η αγορά εξοπλισμού συνεπάγεται και τη χρήση τους από ελληνικά πληρώματα γεγονός που σημαίνει ότι θα χρειαστεί καιρός μέχρι την επίτευξη της αποδοτικότητας που υπάρχει σήμερα. Σίγουρα η αγορά εξοπλισμού και η εκπαίδευση ελληνικών πληρωμάτων θα ήταν φθηνότερη μακροχρόνια, αλλά δεν είναι τόσο τραγική η επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού από την ενοικίαση, ώστε να αποτελεί επιτακτική ανάγκη η ανάπτυξη ενός μεγαλύτερο ελληνικού στόλου. Η αγορά των 36 AirTractor και των 8 DHC-515 Firefitgher, είναι αρκετή για τα επόμενα χρόνια.
Πέραν αυτού, μπορεί τα αεροπλάνα να είναι μαγευτικά όταν πετάνε και ρίχνουν το νερό, αλλά ο ρόλος τους στην πυρόσβεση είναι απλά επικουρικός. Η βασική λύση είναι πρωτίστως είναι η πρόληψη, με τον ενδελεχή καθαρισμό των δασών, ωστόσο οι κυβερνήσεις των τελευταίων τριών δεκαετιών έχουν κάνει ελάχιστα σε αυτό το κομμάτι με αποτέλεσμα οι δασικές υπηρεσίες σήμερα να είναι σε κατάσταση πλήρους κατάρρευσης. Το βαρύ έργο της πυρόσβεσης το κάνει το πεζικό, δηλαδή οι πυροσβέστες στο έδαφος.
Ο ρόλος των πυροσβεστών δεν είναι μόνο να σβήσουν τη φωτιά, αλλά επίσης είναι υπεύθυνοι για την καταπολέμηση τυχών αναζωπυρώσεων, ακόμα και μέρες μετά την αρχική πυρκαγιά. Τα εναέρια μέσα είναι υπεύθυνα για την περιπολία από αέρος, και την συνδρομή των επίγειων δυνάμεων, μειώνοντας το θερμικό φορτίο της φωτιάς ώστε να προσεγγίσουν το μέτωπο με ασφάλεια οι πυροσβέστες. Ακόμη, τα εναέρια μέσα έχουν και τον εμψυχωτικό ρόλο του ιππικού, χωρίς τις επίγειες δυνάμεις όμως τα εναέρια μέσα δεν μπορούν να σβήσουν τη φωτιά.
Τι χρειάζεται η χώρα
Αυτό που πραγματικά χρειάζεται η χώρα είναι χρηματοδότηση στην πρόληψη, για τον καθαρισμό των δασών, ωστόσο δεν θα επεκταθώ για αυτό το ζήτημα σε αυτό το άρθρο. Μπορείτε να διαβάσετε ένα εξαιρετικό άρθρο που βρήκα πρόσφατα στο insidestory.gr , το οποίο ωστόσο απαιτεί συνδρομή για να αναγνωστεί. (σ.σ. Το άρθρο παρατίθεται εδώ από προσωπικό ενδιαφέρον και καμία σχέση δεν υπάρχει μεταξύ του Inside Story και του Captainlinux.gr)
Παράλληλα η πυροσβεστική αποτελεί σίγουρα την «ψωροκώσταινα» μεταξύ των σωμάτων ασφαλείας και των ενόπλων δυνάμεων, αφού εδώ και χρόνια τα κρατικά κονδύλια έχουν αξιοποιηθεί κυρίως για την ενίσχυση της αστυνομίας και του στρατού. Αρχικά η πυροσβεστική χρειάζεται πολλούς νέους πυροσβέστες, με μόνιμες προσλήψεις και μονιμοποιήσεις υπαρχόντων καθώς ο αριθμός των πυροσβεστών είναι πολύ μικρός και το προσωπικό είναι γερασμένο. Στην επαρχία τείνει να γίνει κανόνας το «δύο άτομα ανά όχημα (οδηγός και ένας μάχιμος)» γεγονός που φαίνεται ξεκάθαρα από τις ανακοινώσεις συμβάντων του γραφείου τύπου της πυροσβεστικής, όπου τα τελευταία χρόνια οι πυροσβέστες είναι πάντα διπλάσιοι από τον αριθμό οχημάτων που συμμετέχουν στα συμβάντα.
Ο στόλος οχημάτων εδάφους χρειάζεται ανανέωση, ενώ και ο αριθμός τον οχημάτων θα ήταν καλό να αυξηθεί. Μόνο το 10% των οχημάτων του πυροσβεστικού σώματος είναι νεότερα των 10 ετών. Οι βλάβες στα οχήματα παρουσιάζονται σε καθημερινό επίπεδο. Παράλληλα, η πύκνωση του δικτύου σταθμών και κλιμακίων, ειδικά στην επαρχία, είναι μονόδρομος, εάν επιθυμούμε ως λαός την αποτελεσματική προστασία των δασών. Οι χρόνοι ανταπόκρισης στο έδαφος πρέπει να μειωθούν, χωρίς αυτό να σημαίνει πως σήμερα δεν είναι σε καλά επίπεδα. Όμως είναι σημαντικό μεγάλη δύναμη εδάφους να μπορεί να φτάνει στην φωτιά όσο αυτή είναι μικρή ακόμη και στα πιο δυσπρόσιτα σημεία. Μακάρι στο μέλλον ως κοινωνία να αναπτύξουμε τεχνολογικά συστήματα, ώστε να σβήνουμε τις φωτιές ακόμα και στα πρώτα δευτερόλεπτα.
Το πρόβλημα με τις δωρεές
Οι πυροσβέστες χρειάζονται επίσης και εξοπλισμό, τόσο ατομικό όσο και εργαλεία. Είναι τραγική η κατάσταση, ειδικά όταν συγκρίνει κανείς τον εξοπλισμό των πυροσβεστών της χώρας μας με αυτόν της υπόλοιπης Ευρώπης. Η Ελλάδα αποτελεί για άλλη μια φορά την χώρα της πατέντας, όπου το προσωπικό της πυροσβεστικής προσπαθεί με τα μέσα που διαθέτει να ξεζουμίσει κάθε δευτερόλεπτο ζωής που αυτά μπορεί να έχουν πρώτου πάνε για πλήρη απόσυρση λόγο βλαβών παλαιότητας. Είναι αξιοθαύμαστο το πόσο αποτελεσματική δουλειά γίνεται από το προσωπικό και τους μηχανικούς της πυροσβεστικής για τη συντήρηση του εξοπλισμού, όμως μία κοινωνία που σέβεται τον εαυτό της δεν μπορεί να ρίχνει όλο το βάρος σε αυτούς και χρειάζεται να τους παρέχει τα κατάλληλα εργαλεία για τη δουλειά τους. Ειδικά τα τελευταία χρόνια σημαντικό κομμάτι του εξοπλισμού που έχει η πυροσβεστική, αγοράζεται κυρίως με δωρεές πλούσιων και όχι από κρατική δαπάνη. Ωστόσο επειδή δεν γίνεται κεντρική διαχείριση στα ποσά των δωρεών, οι επενδύσεις σε εξοπλισμό, που γίνονται με αυτά τα κεφάλαια, είναι σπασμωδικές και δεν καλύπτουν πάντα τις πραγματικές ανάγκες.
Από αέρα είμαστε καλυμμένοι
Κλείνοντας, αυτό που αξίζει να σημειωθεί είναι πως από αέρα είμαστε καλυμμένοι. Τα λεφτά πρέπει άμεσα να πέσουν στο έδαφος, τόσο στην πρόληψη, όσο και στην κατάσβεση των δασικών πυρκαγιών. Οι κρατικές ευθύνες κρύβονται στο κομμάτι της υποχρηματοδότησης της πυροσβεστικής και όχι στην αγορά φανταχτερών εξοπλισμών σε ιπτάμενα μέσα, με προγράμματα δισεκατομμυρίων πού όλοι είναι χαρούμενοι να αγοράζουν γιατί έρχονται με τα «τυχερά» τους.